درگاه ها و محصولات بانکداری الکترونیک :
خدمات بانکداری الکترونیک :کلیه عملیاتهای بـانکی کـه توسـط یکـی از درگـاه هـا یـا محصـولات بانکـداری الکترونیک انجام می شود را خدمات بانکداری الکترونیک می نامند.
درگاه های بانکداری الکترورنیک :جایگاهی به بمنظور ارائه خدمات بانکداری الکترونیک است.جایگاههایی کـه مختص بانکداری الکترونیک تعریف شده و خدمات دیگری برروی آنها تعریف نشده را درگاه های تک کاره که نمونه آن Kiosk Bank ، POS ، ATMمی باشد .و ارائه خدمات بانکی بدون محدودیت در جایگـاه خـاص را درگـاه های چند کاره که نمونه آن اینترنت بانک ،موبایل بانک و تلفن بانک می باشد.
محصولات بانکداری الکترونیک :وسیله یا سرویس هایی که برای بکارگیری در درگاه های بانکداری الکترونیک در اختیار مشتری قرار می گیرد را می نامند که می توان به انواع کارت بانکی اشاره نمود.
ارایه درگاه پرداخت epbank.ir برای صاحبان حساب بانکی انواع کارت بانکی شبکه شتاب کشور
تراکنش :در سیستم بانکی تراکنش به این معنی می باشد که عملیاتی براساس درخواست کاربر یا سیستم منجـر به ارسال درخواست تغییر در حساب یا بانک اطلاعات گردد .تمام عملیات موجود در یک تراکنش می باید به طـور کامل انجام پذیرند و یا هیچ کدام انجام نشوند و نتیجه اجرای تراکنش موفقیت یـا شکسـت اسـت و نمـی توانـد در حالت میانی قرار بگیرد .که به این وضعیت های تراکنشهای موفق و ناموفق نامیده می شود.
-1ترمینالها و تجهیزات بانکداری الکترونیک
1-1دستگاه خودپرداز :(Automatic machin teller) ATMدستگاهی می باشد که با بکارگیری
قطعات الکترونیکی و مکانیکی شرایط لازم را برای دریافت خدمات بانکی بدون حضوری مشتری در شعبه و در یک مکان خاص که بانک آنرا فراهم نموده را ارائه می دهد .کاربرد اصلی آن که امکان ارائه آن در سایر ترمینالها و سامانه های بانکداری مجازی مقدور نمی باشد برداشت وجه تا سقف مشخص در طی روز می باشد.
خدمات و سرویسهای بانکی مجاز که در خودپرداز ارائه می گردد شامل:
1-1-1دریافت وجه .
2-1-1اعلام موجودی.
3-1-1ارائه صورتحساب ده گردش آخر حساب.
4-1-1انتقال وجه کارتی.
5-1-1مسدود کردن کارت .
6-1-1پرداخت قبوض .
7-1-1خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری.
8-1-1پرداخت جهت کمک به سازمان های خیریه ،بهزیستی و حمایت از بیماران خاص.
9-1-1تغییر رمز اول و دریافت و تغییر رمز خرید اینترنتی )رمز دوم( کارت بانکی.
١٠-١-١اعلام شماره شبا بانکی.
2-1دستگاه کیوسک بانکی : Kiosk Bankدستگاهی می باشد که پس از شناسایی مشتری از طریق
کارت بانکی تمامی خدمات خودپرداز به غیر برداشت وجه را به مشتری ارائه می دهدکه علاوه بر آن امکان ارائه خدمات انتقال وجه بین بانکی ساتنا و پایا ،اطلاع رسانی خدمات و محصولات بانک و نرخ ارز ،نظر سنجی ،خرید بلیط اتوبوس،قطار و هواپیما اتصال امن به بستر اینترنت بانک را نیز می توان از این دستگاه ارائه نمود.
خدمات و سرویسهای مجاز بانکی که در کیوسک بانکی قابل ارائه می باشد شامل:
1-2-1اعلام موجودی کارت و حسابهای مشتری.
2-2-1ارائه صورتحساب ده گردش آخر حساب.
3-2-1انتقال وجه کارتی.
4-2-1مسدود کردن کارت .
5-2-1اعلام شماره شبای بانکی.
6-2-1پرداخت قبوض .
7-2-1خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری.
8-2-1پرداخت جهت کمک به سازمان های خیریه ،بهزیستی و حمایت از بیماران خاص.
9-2-1تغییر رمز اول و دریافت و تغییر رمز خرید اینترنتی )رمز دوم( کارت بانکی.
10-2-1درخواست دسته چک.
11-2-1مشاهده وضعیت چکهای پاس شده.
12-2-1درخواست صدور کارت بانکی.
13-2-1تغییر حساب مرتبط با کارت.
14-2-1مشاهده وضعیت تسهیلات دریافتی.
15-2-1پرداخت اقساط تسهیلات.
16-2-1دریافت صورتحساب کارت اعتباری.
17-2-1پرداخت بدهی کارت اعتباری.
18-2-1ارائه گزارش کارکرد حساب )برروی کاغذ (A4
19-2-1اعلام نرخ ارز.
20-2-1جستجو و اطلاع رسانی خدمات شعب.
21-2-1گزارش سپرده و تسهیلات قابل ارائه به مشتریان با اعلام سود و کارمزد مربوطه.
22-2-1امکان مشاهده وضعیت سپرده ها.
23-2-1امکان مشاهده کارتهای بانکی.
3-1دستگاه صدور آنی کارت :Card Printerدستگاهی که با استفاده از آن می توان در شعب بانک
پس از دریافت درخواست مشتری و ثبت در نرم افزار بانکی ،به صورت آنی اقدام شخصی سازی و چاپ اطلاعات مشتری برروی کارت بانکی را بعمل آورد.
امکانات و قابلیتهای دستگاه صدور و چاپ کارت شامل:
1-3-1قابلیت نوشتن اطلاعات برروی کارتهای Magnetو Smartو .RFID
2-3-1قابلیت چاپ برروی انواع کارتهای PVCجهت شخصی سازی اطلاعات مشتری )نام و نام خانوادگی ، CCV2و تاریخ انقضا( برروی کارت یا صدور کارتهای شناسایی به صورت تک رنگ و رنگی.
3-3-1قابلیت چاپ متن دلخواه مشتری برروی کارتهای هدیه.
4-3-1امکان چاپ و نوشتن اطلاعات برروی کارت به صورت تکی و گروهی.
5-3-1قابلیت چاپ هلوگرام برروی کارتهای PVCبا استفاده از ریبون مخصوص.
4-1دستگاه کارتخوان شعبه :Pin Padدستگاهی که در شعب بانک امکان ارائه برخی از خدمات بانکی مبنتی بر کارت را برای مشتری فراهم می نماید.قطعات اصلی این دستگاه شامل هد ،کی برد و صفحه نمایش می باشد که به برد اصلی متصل شده و از طریق پورتهای LANیا USBبه کامپیوتر تبادل اطلاعات می نماید.
خدمات و سرویسهای مجاز بانکی که در کارتخوان شعبه ارائه می گردد شامل:
1-4-1درخواست برداشت وجه از طریق کارت بانکی.
2-4-1درخواست واریز وجه از طریق کارت بانکی.
3-4-1اعلام موجودی.
4-4-1چاپ صورتحساب.
5-4-1انتقال وجه کارتی داخلی و شتابی.
6-4-1تغییر رمز اول کارت 4رقمی
7-4-1تغییر رمز اینترنتی کارت 5تا 15رقمی
8-4-1خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری.
9-4-1پرداخت قبوض.
10-4-1پرداخت جهت کمک به سازمان های خیریه ،بهزیستی و حمایت از بیماران خاص.
5-1دستگاه پایانه فروش :(point o sale) POSدستگاهی که این امکان را فراهم می نماید که
فروشنده کالا یا ارائه کننده خدمات ،بتواند مبلغ فروش کالا یا خدمات را از طریق کارت بانکی از
خریدار یا مشتری خود دریافت نماید.قطعات اصلی این دستگاه شامل هد ،کی برد ،صفحه نمایش و
چاپگر می باشد که به برد اصلی متصل شده اند .این دستگاه از طریق پورتهای LANیا Dialupبه
بستر مخابرات متصل شده و اطلاعات را به سویچ و سرور بانک صادر کننده کارت انتقال می دهد که پس از تائید هویت و مبلغ خرید توسط بانک ،تائیدیه جهت چاپ رسید و انتقال وجه به حساب
فروشنده صادر می گردد.
خدمات و سرویسهای بانکی مجاز که در پایانه فروش ارائه می گردد شامل:
1-5-1پرداخت هزینه خرید کالا یا خدمات.
2-5-1اعلام موجودی.
3-5-1چاپ صورتحساب.
4-5-1خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری.
5-5-1پرداخت قبوض.
6-5-1تسویه دسته گردش.
7-5-1رویت تراکنشهای روزانه.
8-5-1چاپ مجدد آخرین رسید ارائه شده.
-2کارت بانکی :
از جنس PVCو به طور معمول با ابعاد 53.98میلی متر در 85.6میلی متر تولید می گردند .دو نوع رایج آن که در بانکهای کشورمان مـورد اسـتفاده قـرار مـی گیـرد -1کـارت مغناطیسـی -2 Magnet Cardکـارت هوشمند Smartکارت می باشد.
کارت مغناطیسی :این کارت دارای یک نوار مغناطیسی بوده که اطلاعات را در سه Trackبرروی خود نگهداری می نماید .ساخت این کارت ها دارای استانداردهایی به نام های ISO/IEC 7810, ISO/IEC 7811, ISO/IEC 7812, ISO/IEC 7813, ISO 8583, ISO/IEC 4909می باشد.
کارت هوشمند :که با نامهای »کارت چیپدار« یا »کارت با مدار مجتمع« هم شناخته میشود ،کارتی است که بر روی آن مدار مجتمع نصب شدهاست .از این نوع کارت میتوان بهجای کارت اعتباری و کارت پول یا در سیستمهای امنیتی کامپیوتری ،سیستمهای تشخیص هویت و بسیاری موارد دیگر استفاده کرد.
کارتهای هوشمند از نظر اندازه و شکل ظاهری ،شبیه به کارتهای مغناطیسی معمولی هستند .ولی درون این کارتها کاملاً با کارتهای معمولی متفاوت است .کارتهای مغناطیسی معمولی یک تکه پلاستیک ساده هستند با یک نوار مغناطیسی ،در حالی که کارتهای هوشمند درون خود یک ریز پردازنده دارند این ریز پردازنده چون بیش از اندازه کوچک است با تکنولوژی خاصی کشت میشود )تبدیل یک ترانزیستور اندازه یک نخود به سایزی معادل کوچکتر از نوک سوزن( ریزپردازنده معمولاً در زیر یک اتصال طلایی در یک طرف کارت قرار دارد .این ریز پردازنده در کارت های هوشمند در حقیقت جایگزین نوار مغناطیسی در کارتهای معمولی شدهاست .اطلاعاتی را که روی نوار مغناطیسی کارتهای معمولی وجود دارد میتوان به راحتی خواند، روی آن نوشت ،آن را حذف کرد و یا تغییر داد .به علت وجود همین مشکل نوار مغناطیسی محل خوبی برای نگهداری اطلاعات نیست .به همین دلیل هم برای استفاده از چنین کارتهایی و تایید صحت و دریافت و پردازش اطلاعات ،به طراحی شبکههای کامپیوتری گسترده جهت تبادل اطلاعات به صورت آنلاین ،نیاز هست.
کارت هوشمند بدون نیاز به چنین امکاناتی ،به دلیل امنیت خود میتواند به صورت آفلاین اطلاعات را در خود ذخیره کرده و در صورت لزوم در محل های مختلف از این اطلاعات بدون نیاز به اتصال به شبکه استفاده کند.
ریز پردازنده در کارت هوشمند برای امنیت مورد استفاده قرار میگیرد .در واقع کارت هوشمند یک کامپیوتر کوچک است که با کامپیوتری که به دستگ اه کارت خوان متصل است ارتباط برقرار میکند .تا ریزپردازنده کارت ،از معتبر بودن دسترسی به کارت مطمئن نشود ،به کارت خوان اجازه دسترسی نمیدهد .پس از صدور مجوز دسترسی ،کارت خوان میتواند همانند یک دیسک با کارت که دارای حافظه) (Ramاست کار کند.
کارتهای هوشمند میتوانند تا 8کیلو بایت ) Ramحافظه با دسترسی تصادفی برای خواندن و نوشتن
اطلاعات( 364 ،کیلو بایت ) ROMحافظه فقط خواندنی( 256 ،کیلوبایت ) PROMحافظه فقط خواندنی قابل برنامه ریزی( و یک ریزپردازنده 16بیتی داشته باشند .کارت هوشمند همچنین از یک واسط سریال برای
نقل و انتقال اطلاعات استفاده کرده ،انرژی خود را هم از یک منبع بیرونی(مثلاً دستگاه کارت خوان) تامین میکند .ریز پردازنده هم برای انجام یک مجموعه عملیات محدود همانند رمزنگاری مورد استفاده قرار میگیرد.
انواع کارت هوشمند به لحاظ تکنولوژی ساخت:
الف ( -کارت هوشمند باتماس)(Smart Cards
ب( -کارت هوشمند بیتماس)(Contactless
در موقع شخصی سازی کارت اطلاعاتی که معمولاً برروی آن چاپ می شود شامل :
-نام و نام خانوادگی صاحب کارت.
- شماره کارت (Primary Account Number) PANیک عدد 16رقمـی مـی باشـد یـا همـان
شماره اصلی حساب می باشد .که شش اول از سمت چپ آن شناسه کـارت Bin Codeیـا شناسـه
بانک صادر کننده کارت می باشد.
-تاریخ صدور و انقضاء کارت در واقع مدت زمانی که کارت اعتبار دارد را تعیین می نماید.
-شماره تشخیص هویت کارت (Card Verification Value) CCV2که جهت جلوگیری از تقلب
در سامانه های بانکداری مجازی به کار برده می شود ،این شماره در سـامانه هـای مجـازی بـالاخص پرداخت های اینترنتی از مشتری دریافت می گردد تا تعیین گـردد کـه کـارت نـزد مشـتری بـوده و عملیات توسط آن صورت می پذیرد .همچنین عدد 2نسخه آن را مشخص می نماید.
1-2کارت بدهی )نقدی( : Debit Cardجزء رایج ترین کارتهای مورد استفاده می باشد.این نوع کارتها
تنها توسط بانکها و موسسات مالی معتبر به مشتریان ارایه می شود.مشتری می توان با افتتاح یکی از سپرده های قرض الحسنه ،جاری یا کوتاه مدت ،تا سقف وجهی که نزد بانک سپرده گذاری نموده است برداشت وجه و خرید کالا یا خدمات را از درگاه های بانکداری الکترونیک بعمل آورد .اطلاعاتمشخصات مشتری ،شماره کارت و تاریخ سررسید انقضای کارت علاوه بر چاپ برروی کارت برروی نوار مغناطیسی Magnetکارت نیز ذخیره می شود .شایان ذکر می باشد برخی از بانکها با صدور و اتصال این کارت به سپرده جاری مشتری آنرا به نام کارت جاری Current Cardعرضه می نمایند که تفاوتی به لحاظ سرویس و خدمات با کارت نقدی Debit Cardندارد.خدمات مجاز
بانکی قابل ارائه برروی این کارتها شامل ذیل می باشد:
1-1-2امکان اتصال یک سپرده اصلی و چند سپرده فرعی.
2-1-2خرید کالا و خدمات از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
3-1-2انتقال وجه کارتی از درگاه های الکترونیک بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
4-1-2امکان مسدود کردن کارت از طریق درگاه های الکترونیک بانک صادر کننده کارت.
5-1-2امکان واریز وجه از طریق خود دریافت و کارتخوان شعبه بانک صادر کننده کارت.
6-1-2قابلیت ایجاد رمز اول ( 4رقمی) جهت استفاده در ترمینالها و رمز خرید اینترنتی ) 5تا 12رقمی)جهت استفاده در درگاه های مجازی اینترنت ،موبایل و تلفن.
7-1-2دریافت موجودی و صورتحساب از درگاه های بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
8-1-2پرداخت قبوض شرکتها (آب،برق،گاز،تلفن) و پرداخت به سازمانهای خیریه ،بهزیستی و غیره از طریق درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
9-1-2خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
2 -2کارت هدیه : Gift Cardاین کارت معادل وجهی می باشد که درخواست کننده آن می خواهد به کسی هدیه دهد ،در واقع با رایج شدن تبادلات الکترونیکی و شناسایی نیاز بازار ،بانکها اقدام به صدور این کارتها را بعمل آورند .بعد از پیدایش و بکارگیری دستگاه های صدور و چاپ کارت در شعب این امکان فراهم گردید که مشتری بتواند طرح کارت ،متن دلخواه و مبلغ مورد نظر خود را جهت صدور و چاپ کارت از بانک درخواست نماید .همچنین سازمانها نیز می توانند به صورت انبوه در مبالغ و طرحهای مختلف و با درج آرم و متن مورد نظر برروی کارت ،از این کارتهای جهت ارائه هدایا به کارکنان ،مشتریان و …بهره مند شوند .خدمات مجاز بانکی قابل ارائه برروی این کارتها شامل ذیل می باشد:
1-2-2خرید کالا و خدمات از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
2-2-2امکان مسدود کردن کارت از طریق درگاه های الکترونیک بانک صادر کننده کارت.
3-2-2قابلیت ایجاد رمز اول ) 4رقمی( جهت استفاده در ترمینالها و رمز خرید اینترنتی ) 5تا 12رقمی)جهت استفاده در درگاه های مجازی اینترنت ،موبایل و تلفن.
4-2-2دریافت موجودی و صورتحساب از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و
موسسات عضو شبکه شتاب.
5-2-2پرداخت قبوض شرکتها (آب،برق،گاز،تلفن) و پرداخت به سازمانهای خیریه ،بهزیستی و غیره از طریق از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه
شتاب.
6-2-2خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
3 -2کارت اعتباری : Credit Cardکارتی است که به دارنده آن تا سقف اعتبار تعیین شده امکان مبادله، برداشت وجه یا خرید را می دهد که امکان تجدید اعتبار در برخی از مدلهای کارتهای اعتباری وجود دارد.
جهت صدور این نوع کارتها معمولاً هزینه ای بابت صدور اولیه و در صورت داشتن قابلیت تمدید هزینه اشتراک سالیانه از مشتری دریافت می شود .در پایان هر دوره یا ماه دارندگان کارت ،صورتحسابی را بابت معاملات یا تراکنشهای مالی انجام شده دریافت می نمایند که در این صورتحسابها جزئیات کلیه عملیات مالی (خرید ،برداشت وجه ،انتقال وجه) در طول دوره یا ماه گذشته درج شده و دارندگان کارت می بایست مبالغ بدهی کارت خود را به طور کامل تسویه نموده و یا بخشی را تسویه و الباقی را به صورت قسطی و براساس توافق از پیش تعیین شده ای طی چند ماه تسویه نمایند.کارمزد تسویه بدهی به صورت نقدی یا اقساط نیز توافقی بوده و در زمان صدور و تحویل کارت طی قراردادی که به امضاء مشتری می رسد اطلاع رسانی می گردد .در مواردی نیز کارمزد هر عملیات م الی یا تراکنش به طور خودکار از اعتبار مشتری کسر و در صورت حساب نمایش داده می شود .نمونه جهانی آن کارتهای دو شرکت بزرگ Visa Cardو
Master Cardمی باشد .خدمات بانکی مجاز قابل ارائه آن به شرح ذیل می باشد:
1-3-2امکان اختصاص اعتبار به کارت بانکی تا سقف مصوب.
2-3-2امکان تسویه یک تا سه ماهه بدهی اعتبار تخصیص یافته.
3-3-2امکان تبدیل بدهی اعتبار تخصیص یافته شده به تسهیلات.
4-3-2شارژ خودکار اعتبار به میزان بدهی پرداخت شده.
5-3-2خرید کالا و خدمات از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
6-3-2امکان مسدود کردن کارت از طریق درگاه های الکترونیک بانک صادر کننده کارت.
7-3-2قابلیت ایجاد رمز اول ) 4رقمی( جهت استفاده در ترمینالها و رمز خرید اینترنتی ) 5تا 12رقمی( جهت استفاده در درگاه های مجازی اینترنت ،موبایل و تلفن.
8-3-2دریافت موجودی و صورتحساب از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
9-3-2پرداخت قبوض شرکتها (آب،برق،گاز،تلفن) و پرداخت به سازمانهای خیریه ،بهزیستی و غیره از طریق از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
10-3-2خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
4 -2کارت بدهی/اعتباری : Debit & Credit Cardکارتهایی با ماهیت دو گانه هستند به این صورت
که هم می تواند به عنوان کارت بدهی استفاده شود یعنی مشتری می تواند مبالغی را به حساب کارت واریز نموده و در خریدها و برداشتهای نقدی از درگاه های الکترونیکی ,از آن مبلغ استفاده نماید و هم می تواند از اعتبار کارت استفاده نماید .به این صورت که در صورت صفر بودن موجودی نقدی کارت ،برداشتها و خریدها از اعتبار کسر می شود که شرایط تسویه آن همانند کارت اعتباری است .خدمات بانکی مجاز قابل ارائه آن شامل تمامی مواردی که برای کارت بدهی Debit و کارت اعتباری Creditتوضیح داده شده می باشد.
5 -2کارت خرید یا بن کارت :Payment Card or Bin Cardکارتهای خرید یا بن کارت به آن دسته
کارتهایی گفته می شود که صرفاً قابلیت خرید داشته و امکان برداشت و انتقال وجه از آنها میسر نمی باشد .این نوع کارتها هم می توانند به صورت کارت بدهی باشند یعنی در ابتداء مبالغی در آنها شارژ شده و سپس مشتری آن مبلغ را در خریدهای خود از طریق درگاه های الکترونیکی به فروشنده پرداخت می نماید یا به صورت اعتباری بوده یعنی سقف اعتباری در آن شارژ شده که مشتری تا آن سقف می تواند خرید نماید و تسویه آن همانند کارتهای اعتباری می باشد با این تفاوت که پس از اتمام اعتبار و پرداخت بدهی دیگر قابل شارژ اعتبار مجدد نمی باشد .در واقع این کارتها را سازمانها و شرکتهای بمنظور پرداخت هزینه های خواربار ،پوشاک یا پاداش کارکنان خود درخواست و اقدام به شارژ آن را بعمل می آورند.
خدمات مجاز قابل ارائه آن به شرح ذیل می باشد:
1-5-2قابلیت صدور برای کارکنان شرکتها ،سازمانها خصوصی و دولتی.
2-5-2امکان شارژ به صورت متمرکز از طریق کارت بانکی یا سپرده اشخاص حقوقی با مبالغ یکسان یا دلخواه.
3-5-2خرید کالا و خدمات از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
4-5-2امکان مسدود کردن کارت از طریق درگاه های الکترونیک بانک صادر کننده کارت.
5-5-2قابلیت ایجاد رمز اول 4رقمی( جهت استفاده در ترمینالها و رمز خرید اینترنتی ) 5تا 12رقمی
جهت استفاده در درگاه های مجازی اینترنت ،موبایل و تلفن.
6-5-2دریافت موجودی و صورتحساب از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و
موسسات عضو شبکه شتاب.
7-5-2پرداخت قبوض شرکتها )آب،برق،گاز،تلفن( و پرداخت به سازمانهای خیریه ،بهزیستی و غیره از طریق از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
8-5-2خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری از درگاه های پرداخت بانک صادر کننده کارت و سایر بانکها و موسسات عضو شبکه شتاب.
9-5-2پرداخت الکترونیکی کمکهای مردمی به سازمانهای خیریه ،حمایت از بیماران خواص و
مستمندان.
-3سامانه های بانکداری مجازی:
1-3
سامانه موبایل بانک :نرم افزاری که دریافت خدمات بانکی را از طریق موبایل در هر مکان و زمان میسر می نماید ،این نرم افزار بر اساس تکنولوژی و سیستم عاملهای موبایل Javaو Androidو غیره پرکاربرد توسط بانکها تولید و در اختیار مشتریان قرار می گیرد .نحوه تبادل اطلاعات آن از طریق موبایل با سرور ارائه کننده سرویس که در مرکز داده بانک مستقر شده است از طریق بستر ارتباطی SMSیا GPRS می باشد به این صورت که درخواست مشتری توسط نرم افزار رمزنگاری شده و از طریق بستر ارتباطی به سرور مربوطه ارسال می شود ،پس از بررسی درخواست و در صورت نیاز اعمال تغییرات در بانک اطلاعات، پاسخ به کاربر ارائه می گردد و عملیات صورت می پذیرد .خدمات بانکی مجاز از طریق موبایل بانک به شرح ذیل می باشد:
1-1-3انتقال وجه به کارت.
2-1-3انتقال وجه به سپرده.
3-1-3دریافت صورتحساب.
4-1-3پرداخت قبض.
5-1-3خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری.
6-1-3مدیریت چک جهت ثبت اطلاعات و مشاهده وضعیت چکهای صادره.
7-1-3مدیریت تسهیلات جهت مشاهده وضعیت تسهیلات.
8-1-3اطلاع رسانی نرخ ارز.
9-1-3جستجوی شعب بانک مربوطه.
10-1-3ارتباط از طریق SMSو .GPRS
11-1-3امکان دریافت و بروزرسانی خودکار سپرده ها و کارتهای مشتری.
12-1-3بروز رسانی و مشاهده آخرین وضعیت سپرده و کارت.
13-1-3امکان اضافه کردن کارتهای بانکهای عضو شبکه شتاب.
14-1-3مسدود کردن کارت بانکی.
15-1-3تغییر رمز دوم کارت بانکی.
16-1-3نمایش تاریخچه انتقال وجه های انجام شده.
17-1-3نمایش سقف روزانه،انتقال روزانه،سقف ماهانه،میزان انتقال ماهانه،حداقل و حداکثر هر انتقال.
18-1-3اعلام شماره شبای بانکی.
19-1-3نمایش آخرین وضعیت نوع سپرده و نرخ سود.
20-1-3امکان استفاده از برنامه با گوشی های لمسی ) (Touchبه جهت داشتن آیکون.
21-1-3امکان ارائه نسخه بدون عکس و ساده جهت گوشی های با قدرت پردازش کمتر.
2-3سامانه تلفن بانک :ارائه خدمات بانکی از طریق تلفن ثابت را فراهم می نماید .در این شیوه بانکها با طراحی نرم افزار مربوطه و نصب آن برروی سرور مربوطه و اتصال خطوط مخابراتی ویژه E1به کارت (Interactive Voice Response) IVRمتصل به سرور تلفن بانک ،این امکان را فراهم می نمایند که مشتری با برقرار نمودن تماس با شماره تلفن مربوطه ،بتوانند با راهنمایی مرحله به مرحله که توسط اپراتور خودکار تلفن گویا صورت می پذیرد ،عملیات بانکی مورد نظر خود را انجام دهد.
خدمات بانکی مجاز قابل ارائه به شرح ذیل می باشد:
1-2-3انتقال وجه کارت به کارت داخلی.
2-2-3انتقال وجه سپرده به سپرده داخلی.
3-2-3انتقال وجه بین بانکی از طریق ساتنا و پایا.
4-2-3دریافت صورتحساب کارت بانکی و سپرده به صورت گویا و فاکس.
5-2-3پرداخت قبوض شرکتهای خدماتی )آب,برق,گاز و.(…
6-2-3مسدود نمودن کارت بانکی.
7-2-3پرداخت اقساط تسهیلات.
8-2-3درخواست ابطال برگه چک از طریق شماره سریال مندرج برروی آن.
9-2-3تغییر رمز دوم کارت.
10-2-3اعلام شماره شبای بانکی سپرده.
3-3سامانه اینترنت بانک :همزمان با گسترش و همگانی شدن اینترنت در سطح جهان ،بانکها نیز سعی نمودند تا از این فرصت استفاده نموده تا برخی از خدمات خود را بر این بستر ارائه دهند تا جای که امروزه ارائه خدمات بانکی از طریق اینترنت جزء خدمات ضروری هر بانک است و بانکی که این خدمت را ارائه ندهد عملاً بخش عمده مشتریان خود که تمایل به بکارگیری از خدمات بانکداری الکترونیک و مجازی می باشند را از دست خواهد داد .با بکارگیری از این سامانه ،مشتریان بانکها می توانند در هر مکان و زمان خدمات بانکی را دریافت نمایند .در این شیوه به این صورت اقدام می شود که پس از طراحی نرم افزار Web Baseتوسط زبان های برنامه نویسی Java,ASP.NETو غیره،آدرس سایت خریداری شده و با اتصال IP Validاینترنتی که از مخابرات یا شرکتهای سرویس دهنده اینترنت دریافت می شود نرم افزار در آدرس مربوطه بارگذاری و انتشار می یابد .امنیت آن نیز در بستر اینترنت از طریق خریداری و اعمال گواهینامه (Secure Socket Layer) SSLاز یکی شرکتهای متعبر ارائه کننده آن در وب سایت اینترنت بانک می باشد .تا برقراری ارتباط میان سرویس دهنده و سرویس گیرنده ایمن گردد .به این صورت که ضمین می کند که اگر اطلاعات حین انتقال مورد سرقت قرار گرفت ،برای رباینده قابل درک و استفاده نباشد که این کار را با کمک الگوریتم های رمزنگاری و کلیدهای رمزنگاری نامتقارن و متقارن انجام می دهد .خدمات بانکی مجاز قابل ارائه در آن به شرح ذیل می باشد:
1-3-3افتتاح انواع سپرده های بانکی.
2-3-3رویت وضعیت و موجودی تمامی سپرده ها.
3-3-3انتقال وجه کارت به کارت داخلی و به کلیه کارتهای عضو شبکه شتاب.
4-3-3انتقال وجه بین بانکی ساتنا و پایا.
5-3-3انتقال وجه مستمر پایاجهت پرداخت اقساط تسهیلات سایر بانکها.
6-3-3انتقال وجه دسته ای از یک سپرده به چند سپرده جهت پرداخت حقوق کارکنان.
7-3-3دریافت موجودی کارتهای بانکی داخلی و عضو شبکه شتاب.
8-3-3ارائه صورتحساب کارت ،سپرده ،پرونده اعتباری )کارت اعتباری(.
9-3-3مدیریت چک جهت ثبت اطلاعات و مشاهده وضعیت چکهای صادره.
10-3-3مدیریت تسهیلات جهت مشاهده وضعیت تسهیلات و پرداخت قسط.
11-3-3پرداخت قبوض تکی و دسته ای.
12-3-3خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری.
4-3درگاه پیامک :SMSبا ظهور موبایل این امکان فراهم گردید که بانکها بتوانند خدمات بانکی خود را از این بستر ارائه نمایند .در این خصوص نرم افزارهای بانکی طوری طراحی گردید که پس از انجام تراکنش برداشت وجه ،خرید کالا ،انتقال وجه و سایر عملیات تعریف شده ،پیامک آن تولید و از طریق بستر ارتباطی به شرکت سرویس دهنده طرف قرارداد با بانک تحویل می شود .شرکت سرویس دهنده نیز با اضافه کردن شماره ای که برای بانک اختصاص داده است پیامک را به اپراتور مربوطه ارسال نموده تا به مشتری تحویل گردد .همچنین بانکها می توانند از این بستر جهت اطلاع رسانی یا تبریک مناسبتها به مشتری استفاده نمایند .خدمات بانکی که از این طریق صورت می پذیرد به شرح ذیل می باشد:
1-4-3ارسال پیامک در موقع واریز ،برداشت و انتقال وجه از سپرده و کارت بانکی.
2-4-3ارسال پیامک به بمنظور یادآوری پرداخت و دیرکرد اقساط تسهیلات.
3-4-3ارسال پیامک در موقع پرداخت قبوض و خرید شارژ سیم کارتهای اعتباری.
4-4-3ارسال پیامک خرید کالا و خدمات از پایانه های فروش )کارتخوان( کشور با شرح کامل نام بانک و کد پذیرنده.
5-4-3ارسال پیامک در موقع واریز سود.
6-4-3ارسال پیامک در موقع تغییرات در سپرده ها ،تسهیلات و کارتهای بانکی مشتری.
7-4-3ارسال پیامک در موقع ورود به سامانه اینترنت بانک و موبایل بانک.
8-4-3ارسال پیامک در موقع برگشت چک.
9-4-3ارسال پیامک در موقع افتتاح سپرده.
5-3درگاه پرداخت الکترونیکی )اینترنتی( :E-Payment Gatewayبا بکارگیری بستر اینترنت
این امکان فراهم گردیده است که پرداخت الکترونیک به عنوان یکی از بسترهای تجارت الکترونیک
جایگاه ویژه ای پیدا کند ،در این روش مشتریان بانکها میتوانند با استفاده از کارتهای بانکی خود ،در
بستر اینترنت اقدام به پرداخت بهای کالا یا خدمات ارائه شده در فروشگاه های اینترنتی را داشته
باشند .نحوه طراحی و امن سازی این درگاه نیز همانند سامانه اینترنت بانک می باشد .خدمات بانکی مجاز که از طریق درگاه پرداخت اینترنتی ارائه می شود شامل:
1-5-3پرداخت بهای کالا یا خدمات از طریق تمامی کارتهای عضو شبکه شتاب.
2-5-3ایجاد محیطی امن و ساده جهت وارد کردن اطلاعات کارت بانکی کاربر.
3-5-3نمایش نام فروشنده ،مبلغ کل خرید به عدد و حروف جهت اطمینان کاربر از صحت خرید.
4-5-3وارد کردن مشخصات کارت بانکی از طریق صفحه کلید مجازی به بمنظور بالا بردن امنیت حفظ و نگهداری اطلاعات کاربر.
5-5-3نمایش مبلغ و نام فروشنده در صفحه پرداخت جهت یادآوری مجدد اطلاعات پرداخت به کاربر. 6-5-3نمایش مراحل انجام کار در بالای صفحه پرداخت به صورت گرافیکی به کاربر.
7-5-3مشاهده تراکنشهای خرید و ارائه آن به صورت فرمتهای رایج Excel , PDFبه فروشنده.
8-5-3ارائه گزارش به صورت صعودی و نزولی بر اساس تاریخ و مبلغ تراکنش به فروشنده.
9-5-3امکان فیلتر براساس نوع تراکنش ،مبلغ ،تاریخ ،شماره پیگیری و وضعیت تراکنش به فروشنده.
10-5-3جداسازی سه مرحله ای بررسی خرید ،پرداخت و اطلاع به فروشنده جهت کنترل بهتر.
-4سامانه های تبادلات الکترونیکی بین بانکی:
1-4شماره شبا :در واقع عبارت است از شناسه حساب بانکی ایران که به اختصار “شبا” نامیده می شود ،که به منظور تسهیل و استاندارد سازی مبادلات بین بانکی و بین المللی بانکها تعریف و تبیین شده است و در تمام سامانه های پرداخت و انتقال وجه بین بانکی که از طریق سپرده صورت می پذیرد بکار گرفته می شود .طول این شماره 26کاراکتر بوده و در آن مجاز به استفاده از حروف انگلیسی ) (A-Zو یا اعداد انگلیسی ) (0-9بوده و از هیچ کاراکتر دیگر از جمله اعداد و حروف فارسی نمی توان استفاده نمود(.
در بخش CCحروف اختصاری کشورهایی که بر اساس استاندارد ISO-3166-1محاسبه و درج شده که در ایران این کد با IRمشخص می شود.
بخش CDرقم کنترلی است که توسط الگوریتمی در زمان تولید شماره شبا ،محاسبه شده است .در موقع کنترل و صحت سنجی آن نیز از الگوریتم دیگری استفاده می شود.
بخش BBANشناسه یکتا می باشد که یک حساب خاص در یک بانک را در یک کشور خاص مشخص می نماید. در بخش کد بانک ،عددی سه رقمی درج می شود که این عدد شناسه یکتا بانکها در بانک مرکـزی مـی باشـد .در قسمت کد نوع حساب )سپرده یا تسهیلات( ارقام 0تا 3به صورت ذیل درج می شود:
تسهیلات غیر متمرکز= 3
تسهیلات متمرکز = 2
حساب غیر متمرکز = 1
حساب متمرکز= 0
بخش شماره حساب نیز در واقع همان شماره حسابی می باشد که پس از افتتاح توسط هر بانک بر اساس ساختاری که تعریف شده ،شکل می گیرد و عیناً در این بخش قرار می گیرد .چنانچه شماره حسابی کمتر 18رقـم بـود بـه تعداد ارقامی که کسر دارد عدد صفر پشت شماره حساب قرار گرفته و به شماره شبا منتقل می گردد.
”شبا ” جایگزین شماره حساب های فعلی نمی شود ،بلکه به عنـوان یـک شـماره ی اسـتاندارد در کنـار آنهـا قـرار میگیرد .در این خصوص برای هر حساب یک “شبا” ی مخصوص به آن حساب وجود دارد. “شبا ” برای انواع حساب ها مانند جاری ،سپرده ،تسهیلات و نظایر آن می تواند مورد اسـتفاده قـرار گیـرد .وجـود ”شبا” مزایای زیر را برای مشتریان و بانک دربر دارد:
” -1شبا” تمام اطلاعات یک شماره حساب معمولی را دارد .با دانستن “شبا” می توانید وجه را به آن منتقـل کرده یا از طریق آن پول دریافت کنید ،بدون این که نگران سایر جزئیات حساب باشید.
-2برای حواله هایی که از “شبا” در آنها استفاده می شود ،نیاز به دانستن ،ذکر و کنترل هیچگونـه اطلاعـاتی نظیر نام بانک ،نام یا کد شعبه ،شماره حساب ،نوع حساب و درگیری با کدهای مختلف و گوناگون ندارید. تمامی این داده ها در ” شبا” وجود دارند.
-3اگر اشتباه یا سهوی در ورود “شبا” پیش آید ،سامانه های بـانکی از اشـتباه مشـتری )در اعـلام شـبا( یـا متصدی بانک )در ورود اطلاعات شبا( آگاه شده و آن را گزارش می کنند.به این معنی که اگر مشـتری یـا متصدی بانک یک یا چند رقم از “شبا” را اشتباه وارد کند ،سیستم با کنترل محتوای “شبا” بـه او اعـلام می کند که اشتباهی رخ داده است و باید “شبا” ی وارد شده مجددا کنترل شود.این سـاز و کـار “شـبا” امکان خطای مشتری و متصدی بانک در ورود اطلاعات حساب و ارسال وجه به حساب های دیگر را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد.
-4سامانه های حواله الکترونیکی کشور “ساتنا” و “پایا” بر اساس “شبا” فعالیت می نمایند ،بنابراین دانستن ”شبا” ی حساب برای انجام حواله بین بانک ها برای همه مشتریان بانک ها ضرورت دارد.
2-4ساتنا -سامانه تسویه ناخالص آنی ): (RTGS
در راستای گسترش و توسعه اتوماسیون عملیات بین بانکی و همچنین ارتقاء سطح کیفی تبادلات و کاهش هزینه و زمان انجام مبادلات بین بانکی ،بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران طرح نظام جامع پرداخـت را در قالـب پـروژه
های گوناگون از جمله استقرار و پیاده سازی سامانه تسویه ناخالص آنی ساتنا به اجرا گذاشته است.ساتنا سامانه ای است که در آن پردازش و تسویه مبادلات بین بانکی به صورت آنی و تک به تک انجام می گیرد.با پیاده سازی کامل این سامانه امکان جابه جایی و انتقال وجوه مشتریان در بین شعب بانکهای مختلف کشور به صورت الکترونیکـی و بدون نیاز به تبادل چک رمزدار ،وجه نقد ،چکهای مسافرتی ،ایران چک و غیره فراهم شده است .اعمال مطلوب تر سیاستهای پولی ،افزایش توانایی نظام بانکی در مدیریت منابع مالی و مدیریت نقدینگی بازار دیگر مزایای ساتنا می باشد.از ویژگی های این سامانه شامل:
- زمانی که دستور پرداخت از طرف بانک صادر می شود ،بلافاصله در این سامانه پردازش صورت می گیرد.
-مبادلات به صورت تک به تک و یا با مبالغ ناخالص به سامانه انتقال می یابد.
-مبادلات بدون تاخیر و با همان مبالغ ناخالص تسویه می شود.
-وجود بسترهای ارتباطی بسیار امن که باهپعث افزایش رضایت مشتریان هنگام جابه جایی وجوه می شود.
امروزه مشتریان بانکها می توانند با مراجعه به شعب بانک خود ،از متصدیان مربوطـه درخواسـت حوالـه سـاتنا بـه حسابی در بانک دیگر بنمایند .خدمات ساتنا در حال حاضر بدون کارمزد در تمامی شعب همه بانکها و بـرای انـواع حسابها ارایه می گردد.
شرایط استفاده از خدمات انتقال وجه بین بانکی از طریق سامانه ساتنا:
-دستور پرداخت صادر شده پس از پذیرش آن توسط بانک ،قطعی و غیرقابل برگشت بوده و انجام آن جـزء تعهدات بانک محسوب می شود.
-استرداد وجه مورد انتقال پس از پذیرش دستور پرداخت توسط بانک به هیچ عنوان امکان پذیر نمی باشد.
-بانک متعهد است در تاریخ درخواست شده توسط مشتری )تاریخ مؤثر( وجه را به بانک ذینفع ارسال نماید.
-در صورتی که به هر دلیل تاریخ مؤثر انتقال با یکی از ایام تعطیل رسمی مصادف شود ،بانـک انتقـال را در اولین روز کاری بعد از تعطیلی انجام می دهد.
-مسئولیت واریز وجه انتقال داده شده به حساب ذینفع )مقصد( در تاریخ مؤثر انتقال بر عهده بانـک ذینفـع (مقصد) اس ت و لذا در این خصوص ،مسئولیتی متوجه بانک پذیرنده دستور پرداخت مبداء نمی باشد.
- مسئولیت عواقب ناشی از هرگونه خطا یا اشتباه در مندرجات برگ دستور پرداخت بر عهده متقاضی انتقال وجه می باشد.
-در صورتی که به هر دلیل )مسدودی حساب مقصد ،اشتباه در مشخصات حساب مقصد و نظایر آن( امکـان واریز وجه به حساب ذینفع ذکر شده در متن دستور پرداخت وجود نداشته باشد ،بانک وجه مورد انتقال را با کسر کارمزد برگشت وجه ،حداکثر تا پایان روز کاری بعد به حساب دستور دهنده بر می گرداند.
3-4پایا -پایاپای الکترونیکی (: (ACH
این سامانه زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانکی حسابی انبوه به شمار آمده و ستون فقرات حواله هـا و انتقـال وجه بین بانکی را در کشور تشکیل می دهد .پایا به گونه ای طراحی شده که می تواند دستور به پرداختهای متعدد را از طرف بانک دریافت ،پردازش و برای انجام به بانکهای مقصد ارسال نماید .متناظراً بانکها نیز می توانند دسـتورپرداختهای مشتریان خود را به صورت انفرادی یا انبوه دریافت و برای پایاپای و انجـام در بانکهـای مقصـد بـه پایـا ارسال کنند .سامانه پایاپای الکترونیک در درون خود دارای دو هسته جداگانه » انتقال« اعتباری و » برداشت وجه«
است که ا رائه خدمات ارزش افزوده را برای بانکها میسر می سازد.
هسته انتقال اعتبار یا انتقال مستقیم همانند یک سامانه حواله بین بانکی عمل می نماید بـا ایـن تفـاوت کـه ایـن سامانه علاوه بر پذیرش حواله های انفرادی قادر خواهد بود تا حواله های انبوه شامل تعـداد بسـیار زیـادی دسـتور پرداخت را نیز از بانکها و مشتریان آنها دریافت و پردازش نماید .سقف انتقال وجـه بـرای هـر تـراکنش یـا دسـتور پرداخت کمتر از 150میلیون ریال می باشد.
خدمات قابل ارائه سامانه پایا:
این سامانه از دو هسته کاملاً مستقل و مجزا )واریز مستقیم و برداشت مستقیم( تشکیل شده است و خدمات زیر از طریق سامانه پایاپای الکترونیکی )پایا( به مشتریان سیستم بانکی ارائه می شود:
الف -واریز مستقیم :
شیوهای از پرداخت است که طی آن صاحبحساب به بانک خود اجازه میدهد در زمانهای خاص ،مبلغ یا مبـالغی را از حساب وی برداشت نماید و به حساب اشخاص ذینفع در بانکهای دیگر انتقال دهد .از جملـه مـوارد اسـتفاده واریز مستقیم برای مشتریان حقیقی و حقوقی بانک می توان به امکان پرداخت های دسـته ای نظیـر مـوارد ذیـل اشاره کرد:
-پرداخت دستمزد ،حقوق و مستمری کارکنان.
-پرداخت سود سهام و اوراق بهادار.
-پرداخت و تسویه بهای خدمات و کالا.
-پرداخت اقساط خرید کالا ،وام و تسهیلات بانکی.
-پرداخت اجاره بها.
-حواله های بین بانکی انفرادی.
-و سایر حواله هایی که از طریق شماره شبا به صورت انفرادی یا گروهی صورت می پذیرد.
ب -برداشت مستقیم:
شیوهای از انتقال وجه است که در آن مشتری ،بانک را مجـاز مـینمایـد بـه طـور خودکـار مبـالغ مشخصـی را در زمانهای تعیینشده از حسابهای اشخاص دیگر در بانکهای مختلف برداشت و به حساب وی واریز نماید .این امر با توافق قبلی طرفین )مشتریان بدهکار و بستانکار( صورت میپذیرد.
از جمله موارد استفاده برداشت مستقیم برای مشتری ان حقیقی و حقوقی بانک می توان به برداشت های دسته ای از جمله موارد ذیل اشاره کرد:
-پرداخت مبلغ قبوض خدمات شهری )آب ،برق ،گاز و (…
-پرداخت حق عضویت باشگاهها و شهریه مدارس یا دانشگاهها
-پرداخت حق بیمه
-پرداخت مالیات و عوارض
-پرداخت اقساط خرید کالا ،وام و تسهیلات بانکی
-پرداخت آبونمان نشریات
-پرداخت اجاره بهای مسکن
-تسویه صورتحساب
-و غیره
لازم به ذکر است برای برداشت مستقیم قبض ها ،مالیات ،عوارض و …از حساب مشتریان باید قـبلاً قـرارداد/تفـاهم نامه لازم میان مشتری و هر یک از سازمانهای متبوع یا اشخاص دیگر برای برداشت از حساب آنان صـورت گرفتـه باشد و آنان مجاز به برداشت وجه از حساب در دوره های زمانی مشخص شده باشند.
برتری خدمات این سامانه نسبت به شرایط فعلی ،آن است که در حال حاضر برای پرداخت حقوق یا سود سهام و،… به منظور سهولت امر ،حساب طرفین باید در یک بانک باشد و مشتریان و کارکنان ،مجبور به افتتـاح و یـا معرفـی
حساب در بانکهای طرف قرارداد سازمانهای مورد نظر هستند .اما با استفاده از سـامانه »پایـا« حسـاب سـازمان پرداخت کننده میتواند در یک بانک و حساب کارکنان و مشتریان در بانکهای مختلـف و در انـواع مختلـف باشـد.
همچنین برای پرداخت اقساط تسهیلات دیگر نیازی به مراجعه بـه شـعب بانـک تسـهیلاتدهنـده نخواهـد بـود و مشتری از هر بانک که حساب داشته باشد میتواند از طریق سامانۀ مزبور قسط خود را پرداخت نموده و یا از بانک خود درخواست نماید مبلغ قسط را در یک تاریخ مشخص )مثلاً تاریخ سررسید( از حساب وی برداشت و بـه بانـک تسهیلات دهنده منتقل کند .
سامانه پایاپای الکترونیکی به گونه ای طراحی شده که قادر است شـبانه روز و در تمـامی روزهـا از بانکهـا دسـتور پرداخت دریافت نماید .این ویژگی به بانک ها امکان می دهد تا بتوانند این خدمت را از طریق اینترنت ،تلفن همراه و نظایر آن به مشتریان ارائه نماید.
مزایای استفاده از سامانه پایا:
-کاهش تعداد حسابها :هر مشتری میتواند فقط از یک حساب در یک بانـک بـرای تمـامی دریـافتیهـا و پرداختی های خود استفاده نماید و دیگر نیازی به افتتاح حسابهای متعدد در چند بانک نخواهد داشت.
-کاهش مراجعات به شعب و کاهش ترددهای درونشهری.
-تسریع در انتقال وجوه بین بانکها.
-کاهش استفاده از اسکناس و ایرانچک و چکهای بین بانکی بـرای انتقـال وجـوه بـین بـانکی:اسـتفاده از سامانه پایا به دلیل عدم نیاز به حمل و نقل چک ،عدم نیاز به مراجعه به بانک گیرنده وجـه و عـدم وجـود خطر مفقود یا سرقت شدن چک ،موجب افزایش ضریب امنیت نقل و انتقالات پولی و سرعت در حواله وجه به حسابهای موجود در سایر بانکها میگردد.
4-4تابا -سامانه تسویه اوراق بهادار الکترونیکی :
کاربرد این سامانه جهت امور مربوط به اوراق بهادر می باشد بگونه ای که بستری ایجاد گردد که تسـویه ،حفـظ و نگهداری ،انتقال و پشتیبانی از کل چرخه حیات اوراق بهادار به صورت الکترونیکی توسط سیستم صورت پذیرفتـه و امکان نظارتهای الکترونیکی نیز فراهم گردد .در واقع با پیاده سازی این سامانه هزینه های صـدور کاغـذی اوراق،نگهداری در مکان ف یزیکی امن ،مراجعه حضوری جهت انتقال و تسویه اوراق بهادار حذف می گردد و کلیه تبادلات به صورت الکترونیکی انجام می پذیرد.
5-4سحاب -سیستم حواله الکترونیکی بین بانکی:
این سیستم بر پایه خدمات شبکه شتاب ایجاد شده و وظیفه اصلی آن انتقال وجه بین بانکی بین کارتهای عضو شبکه شتاب است ،یعنی مشتری می تواند با در دست داشتن اطلاعات مربوطه به کارت بانکی خود و شماره کارت گیرنده وجه ،دستور بستانکاری برای بانک فرستاده که بانک بلافاصله پس از دریافت این دستور ،اقدام به بستانکار کردن حساب کارت مقصد را خواهد نمود .در این سیستم دستورات انتقال آنی بوده و در صورت برقراری ارتباط بین بانکهای مبداء و مقصد و صحت اطلاعات کارتهای طرفین انتقال ،دستور انتقال بدون تاخیر زمانی انجام میشود
در صورت عدم امکان واریز آنی وجه به حساب ذینفع ،وجوه بدون کسر کارمزد به حساب انتقال دهنده ،حساب مبداء برگشت داده می شود .در این سیستم محدودیت انتقال وجه به صورت روزانه 150میلیون ریال تعیین شده است.
-5رعایت و بکارگیری مباحث امنیتی در دریافت خدمات از سامانه های بانکداری الکترونیک:
با توسعه ارائه و دریافت خدمات بانکی از طریق سامانه های بانکداری الکترونیک نیاز می باشد که دانش نحوه بهره برداری از این سامانه های به همراه رعایت نکات ایمنی آن مد نظر قرار گیرد .بانکداری الکترونیک هماهنگونه کهیک فرصت برای بانکها و مشتریان محسوب می شود عدم رعایت موارد امنیتی آن باعث بروز تهدید خواهد شد .در این خصوص بانکها جهت ارتقاء اطلاع و آگاهی مشتریان خود مجموعه از موارد پیشگیری را به شرح ذیل استخراج و ارائه نموده اند .:
-1در زمان دریافت فرم رمزنامه از شعبه که حاوی رمزهای اول یا دوم )اینترنتی( کارت بانکی یا نام کاربری و رمز ورود سامانه های بانکداری مدرن )اینترنت بانک ،موبایل بانک و تلفن بانک( می باشد از بسته بودن و سالم بودن پاکت رمز ،اطمینان حاصل نمائید.
-2پس از بازکردن پاکت رمز ،در اولین فرصت نسبت به تغییر رمز کارت بانکی یا نام کاربری و رمز ورود سامانه های بانکداری مدرن )اینترنت بانک ،موبایل بانک ،تلفن بانک( خود اقدام نمائید.
-3کلیه اطلاعات نام کاربری ،رمز ورود و رمزهای کارت بانکی که مشتری جهت دریافت خدمات بانکداری الکترونیک از شعب بانک یا خودپرداز دریافت می نماید محرمانه تلقی شده و مسئولیت حفظ و نگهداری از آن بر عهده مشتری می باشد.
-4بعد از دریافت کارت بانکی ،نسبت به یادداشت نمودن شماره 16رقمی آن به همراه رمز دوم کارت )رمز اینترنتی( اقدام نمائید تا در صورت مفقود شدن یا به سرقت رفتن کارت بانکی خود ،بتوانید در اسرع وقت از طریق خودپرداز ،تلفن بانک ،اینترنت بانک ،موبایل بانک و غیره نسبت به مسدود کردن آن را بعمل آورید.
-5به منظور بالا بردن امنیت و جلوگیری از کشف رمز ،مدت اعتبار آن حدوداً کمتر از سه ماه می باشد و پس از این دوره منقضی می شود .لذا قبل از اتمام این دوره مشتری بایستی اقدام به تغییر نام کاربری و رمز ورود خود نمایید.
-6حتی الامکان از شماره شناسنامه ،تاریخ تولد و اعداد و حروفی که برای دیگران قابل حدس زدن باشد به عنوان نام کاربری یا رمز ورود به سامانه استفاده نکنید .رمزهای خود را ترجیحا به صورت ترکیبی از حروف کوچک و بزرگ و اعداد و علامت ها و با طول رشته حداقل 8کاراکتر انتخاب نمایید .
-7اطلاعات نام کاربری و رمز ورود خود را از طریق تلفن ،دورنگار یا پست الکترونیک برای دیگران بازگو نکنید و در اختیار آنها قرار ندهید .
-8در صورت بازگو شدن نام کاربری یا رمز ورود خود ،در کوتاهترین زمان ممکن آن را تغییر دهید .
-9همواره سعی کنید برای ورود رمز خود از امکان ) Virtual Keyboardصفحه کلید تصویری (به جای
صفحه کلید فیزیکی کامپیوتر استفاده کنید .این امکان در سیستم عامل ویندوز و همچنین در برخی از سایت های پرداخت آنلاین وجود دارد .
-10از طریق کامپیوترهای عمومی و خارج از کنترل نسبت به بکارگیری سامانه های بانکداری مجازی و وارد کردن نام کاربری و رمز ورود اجتناب نمائید.
-10 -11هنگام ورود به سامانه اینترنت بانک کنترل شود آدرس URLسایت در کادر نوار آدرس صحیح باشد .بسیاری از کلاهبرداری های اینترنتی به واسطه استفاده از سایت های جعلی جهت دریافت اطلاعات حساس کاربران اقدام می نمایند .
-12در صفحاتی که سایت مورد بازدید از شمادرخواست ورود نام کاربری و رمز ورود می نماید ،حتما مطمئن شوید که از پروتکل httpsاستفاده شده است .بدین منظور آدرس صفحه می بایست با عبارت https: // به جای http ://آغاز گردد .
-13در صفحاتی که از https ://استفاده شده است ،نباید هیچ گونه پیام خطا مرتبط با گواهینامه
دیجیتالی ) (Digital certificateوجود داشته باشد .
-14برای بررسی جعلی نبودن سایت می توان بر روی قفلی که در صفحات https ://در مرورگر ظاهر می شود ،کلیک نموده و سپس از عدم وجود علامت هشدار و یا علامت ضربدر قرمز بر روی گواهینامه اطمینان حاصل نمود .
-15از ادامه عملیات در صفحات https://با پیغام هشدار مبنی بر وجود خطا ) ( Certificate errorدر
گواهینامه به کار رفته جدا خودداری نمایید .
-16همواره از نرم افزار های آنتی ویروس معتبر و به روز شده در سیستم خود استفاده نمایید .
-17سیستم عامل کامپیوتر خود را همواره بروز رسانی کرده و آخرین وصله های امنیتی را دریافت نمایید .
-18در صورتی که احتمال وجود برنامه های مخرب را بر روی کامپیوتر خود می دهید از انجام هر گونه تراکنش مالی آنلاین خودداری نمایید .
-19پس از انجام کار مورد نیاز در اینترنت بانک یا وب سایت هایی که نیاز به نام کاربری و رمز ورود دارند ،با انتخاب گزینه خروج یا log outبه طور کامل از آن خارج شوید .
-20در صورتی وارد سامانه اینترنت بانک شوید ولی به مدت 10دقیقه هیچ عملی انجام نداده و درخواستی به سامانه ارسال نگردد ،به منظورجلوگیری از هرگونه سوء استفاده احتمالی ،سیستم بطور خودکار عمل خروج ( (log outرا انجام می دهد .
-21به مطالب نوشته شده در پنجره هایی که اتوماتیک نمایش داده می شوند توجه نموده و بلافاصله بر روی Okیا yesکلیک نکنید .بسیاری از برنامه های مخرب به همین شیوه و پس از تائید کاربر بر روی کامپیوترها نصب و فعال می گردند.
-22ایمیل های دریافتی از منابع ناشناس را باز نکنید .به لینک های ارائه شده در ایمیل ها اعتماد نکنید ،به عنوان نمونه بانک ها و م وسسات اعتباری هیچ گاه از طریق نامه های الکترونیکی اطلاعات محرمانه شما را درخواست نمی کنند .بنابراین هرگاه در صندوق پستی خود نامه هایی از این دسته را مشاهده کردید به سرعت آن را حذف کنید .
-23در صورت امکان برای پرداخت های اینترنتی از کافی نت ها ،و اماکن عمومی دیگر استفاده نکرده و از کامپیوتر های شخصی خودتان اقدام به پرداخت نمایید .
-24به منظور جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی ،از در اختیار قرار دادن نرم افزار سامانه همراه بانک خود به دیگران خودداری فرمایید .
-25قبل از فروش دستگاه تلفن همراه خود ،جهت جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده احتمالی نسبت به حذف نرم افزار همراه بانک از حافظه آن اقدام نمائید.
-26در سامانه های تلفنی غیر بانکی که جهت ارائه خدمات یا پرداخت وجه قبوض درخواست وارد کردن اطلاعات کارت شما می شود از این امر اجتناب نمائید.
