صادرات گل

با برنامه ریزی اصولی میتوان صادرات گل را به پای صادرات نفت رساند

ایران از نظر وضعیت آب و هوا، از تنوع کافی برخوردار است و به اصطلاح چهار اقلیم می باشد. این مزیت خدادادی امکان پرورش انواع گل و گیاهان را فراهم ساخته است. توان تولید صادرات گل ایران در حدی است که برخی کارشناسان بر این باور هستند که میتوان بخش قابل توجهی از نیازهای ارزی کشور را از صدور گل و گیاهان زینتی و صنعتی تامین کرد. با این حال هنوز سرمایه گذاری های لازم برای بهره گیری از مزیت های نسبی این بخش انجام نشده است. در این مقاله، توانمندی صادرات گل و گیاهان ایران را از نظر می گذرانیم.

ارایه درگاه پرداخت epbank.ir برای  تجارت گل و خرید و فروش گل های رز ، میخک و زینتی

تبلیغات فروشگاه گل و گیاه و داروهای گیاهی خویش را میتوانید در ePishro.ir درج آگهی کنید.

بازار گل و گیاه و سهم ایران

ارزش تجارت جهانی گل و گیاه سالانه بالغ بر 100 میلیارد دلار است. کشور هلند با مساحتی برابر یک چهلم ایران ( کمتر از دو استان گیلان و مازندران ) 60 درصد تجارت جهانی گل را در اختیار دارد. با وجود آنکه هلند در شمار کشورهای صنعتی قرار دارد، از توجه به طبیعت غافل مانده و سالانه 60 میلیارد دلار از صدور گل و گیاه، درآمد کسب می کنند. 50 درصد تجارت جهانی گل بریده در اختیار هلند است. هلند 15 درصد گل های صادراتی خود را از دیگر کشورهای جهان وارد و سپس صادر می کند.

پس از هلند، کشورهای کلمبیا، ایتالیا، فلسطین اشغالی، اسپانیا و کنیا در شمار بزرگترین کشورهای صادر کننده گل و گیاه در جهان می باشند.

تجارت گل و گیاه، داد و ستدی سودده می باشد، زیرا مصرف سرانه گل در جهان روند صعودی دارد و سرمایه گذاری در این بخش با رضد تقاضا، از بازده مناسبی برخوردار می باشد.

براساس آمار موجود، مصرف سرانه گل در نروژ برابر با 270 فلورن، در سوییس 248 فلورن، در دانمارک 213 فلورن، در سوئد 177 فلورن، در آلمان 154 فلورن، در اتریش 143 فلورن، در ایتالیا 133 فلورن، در بلژیک 133 فلورن و در هلند 124 فلورن می باشد.

پرمصرف ترین گونه های گل بریده در جهان عبارتند از : رز، داودی، میخک، لاله، سوسن، فرزیا، ژربرا، ارکیده، عروس، آسترومریا می باشند. بسیاری از این گل ها در ایران قابل پرورش می باشند.

سالانه یکصد میلیارد دلار گل و گیاه در جهان مبادله می شود و 60 درصد آن در اختیار هلند و بقیه در اختیار کشورهای کلمبیا، ایتالیا، فلسطین اشغالی ، اسپانیا و کنیا می باشد.

ایران اسلامی نیز میتواند در بازارجهانی گل و گیاه جایگاه شایسته ای کسب کند. استعدادهای طبیعی ( آب، هوا و خاک ) در استانهای گیلان، مازندران، اصفهان و … زمینه مساعدی را برای پرورش انواع گونه های گل و گیاه زینتی و صنعتی، فراهم آورده است. با این وجود هنوز توجه لازم و سرمایه گذاری کافی برای بهره گیری مناسب از استعدادهای بالقوه در پرورش گل و گیاه به عمل نیامده است.

موقعیت جغرافیایی و شرایط جوی ایران به گونه ای است که چهار اقلیم به خوبی در این سرزمین پهناور قابل تفکیک است. در شرایط متعادل، اختلاف درجه حرارت هوا بین گرم ترین و سردترین نقطه کشور به 35 تا 40 درجه سانتی گراد می رسد. خاک مناسب، آفتاب و نور کافی، آب، کارگر ارزان، سوخت فراوان و … مزیت های در دسترس برای پرورش گل و گیاه در ایران است.

در حال حاضر سطح زیر کشت گل میخک در ایران 120 هکتار ( رتبه یازدهم در جهان )، رز 22 هکتار ( رتبه دهم در جهان ) و گلایل حدود 275 هکتار ( رتبه پنجم در دنیا ) می باشد. مجموع سطح زیرکشت گل در ایران 1220 هکتار براورد می شود. از نظر تولید گل بریده در ایران در میان 45 کشور تولید کننده در جهان، رتبه دوازدهم را دارد. اما با وجود مزیت های نسبی برای پرورش و تجارت گل، جایگاه ایران میتواند بیش از این حد ارتقا پیدا کند.

با این حال در شرایط کنونی، گل های ایران در فصل زمستان در بازار اروپا قدرت رقابتی دارد.ز یرا قیمت گل در زمستان در سطح جهانی افزایش پیدا می کند. چنانچه سرمایه گذاری مناسب برای پرورش گل به شیوه های نوین و صنعتی فراهم شود تا قیمت تمام شده در حد قابل قبول بازارهای جهانی کاهش یابد، میتوان میزان صاردات گل را افزایش داد، زیرا شرایط آب و هوایی کشور در استانهای گیلان، مازندران، اصفهان و دشت میناب بندرعباس این امکان را می دهد که گل های باکیفیت مرغوب پروش یابد.

در شرایط کنونی در فصل زمستان گل های میخک و گلایل ایران بازارخوبی در اروپا دارد و با اصلاح نسلی که روی این گل ها انجام شده، میتوان درآمد مناسبی از افزایش صادرات این گل ها را به دست آورد.

مشکلات تولید و صدور گل و گیاه

با وجود آنکه گل و گیاهان زینتی و صنعتی ایران در بازار جهانی به لحاظ کیفیت و تنوع از مقبولیت برخوردار است، اما مشکلاتی در زمینه تولید و تجارت گل و گیاه وجود دارد که باید برطرف شود تا جایگاه مناسبی در تجارت جهانی گیاهان و گل ها کسب شود.

یکی از مشکلات عمده، روشن نبودن جایگاه پرورش تجارت گل و گیاهان زینتی و صنعتی در دومین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی کشور می باشد. به همین دلیل میزان سرمایه گذاری، نحوه فعالیت برای افزایش سطح زیر کشت، میزان تولید و تجارت گل و گیاه سمت و سوی روشنی ندارد. از این رو حمایتی از آن از سوی بخش دولتی صورت نمی گیرد.

سرمایه گذاران در زمینه پرورش گل و گیاه از هیچ گونه حمایتی از سوی دولت و نظام بانکی برخوردار نیستند و به همین دلیل جهت قادر به تامین نیازهای سرمایه ای برای اجرای پروژه بزرگ نمی باشند.

با وجود آنکه تجارت 100 میلیارد دلاری گل و گیاه در جهان، باید انگیزه های لازم برای تشویق سرمایه گذاری را تحریک کند و از توانمندی ها و استعدادهای خدادادی بهره گیری مناسبی صورت گیرد، اما نبود حمایت دولت و نظام بانکی از طرح های سرمایه گذاری بزرگ پرورش گل و گیاه، توسعه این بخش را تحت الشعاع قرار داده است.

استعدادهای طبیعی ( آب، هوا و خاک )، موقعیت جغرافیایی، آفتاب و نور کافی، کارگر ارزان و سو.خت فراوان از مزیت های در دسترس برای گسترش پرورش گل و گیاه در ایران است.

کارشناسان اعتقاد دارند که با وجود مزیت های نسبی فراوان در زمینه پرورش گل و گیاه ( آب، هوا و خاک مناسب، آفتاب و نور کافی، کارگر ارزان و … ) سرمایه گذاری برای اجرای پروژه های بزرگ پرورش گل و گیاه بهش یوه نوین صنعتی ضرورت دارد. شیوه سنتی پرورش گل و گیاه در ایران سبب شده است که قیمت تمام شده گل در ایران ( با توجه به هزینه های بسته بندی و حمل و نقل و … )، در سطح بالایی قرار گیرد. به همین جهت گل های ایران فقط در فصل زمستان که قیمت ها در سطح جهانی افزایش پیدا می کند، قدرت رقابت در بازارهای عمده به ویژه اروپا را به دست می آورند و در سایر فصل ها توان رقابتی ندارند.

سطح زیر کشت گل در ایران 1220 هکتار براورد می شود و از نظر تولید گل بریده ایران در میان 45 کشور تولید کننده آن در جهان، در رتبه دوازدهم قرار دارد.

آنها بر این باور هستند که فن آوری پرورش گل به روش های مدرن، باید از شکورهای خارجی صاحب نام در صنعت گل و گیاه از جمله هلند کسب شود. با تامین منابع مورد نیاز سرمایه گذاری و فن آوری، میتوان طرح های بزرگ پرورش گل و گیاه را به اجرا درآورد و سهم مناسبی در تولید و تجارت جهانی آن به دست آورد.

به عقیده کارشناسان، در تجارت جهانی گل و گیاه، تنها سرمایه گذارانی موفق می شوند که از روش های نوین ( مکانیزه ) استفاده کنند، زیرا روش های سنتی، هزینه تمام شده را در سطح بالایی قرار می دهد و قدرت رقابت در بازارهای خارجی را از بین می برد.

از آنجا که حمایت نظام بانکی برای سرمایه گذاری در پرورش گل و گیاه وجود ندارد و گلخانه های ایران نیز هنوز به روش صنعتی اداره نمی شوند، نه تنها سرمایه گذاران داخلی، بلکه سرمایه گذاران خارجی نیز تمایلی به سرمایه گذاری در این زمینه در کشور را ندارند. این در حالی است که استعدادهای طبیعی و مزیت های نسبی پرورش گل و گیاه در ایران برای بسیاری از علاقه مندان به سرمایه گذاری در این رشته قابل درک می باشد.

شرایط جوی ، خاک و … در استانهای گیلان، مازندران، اصفهان و دشت میناب بندرعباس برای پروش انواع گل ها با کیفیت مرغوب، مناسب است.

در زمینه پرورش گل و گیاه و صادرات آن مشکلات دیگری نیز وجود دارد که به طور عمده در بخش بسته بندی و حمل و نقل متظاهر می باشند. بسته بندی در هر کالایی، نقش عمده ای در سلامت رساندن آن به دست مصرف کننده و جذب مشتری دارد. برای گل و گیاه که باید بسته بندی خاصی داشته باشند تا سالم به مقصد برسند، موضوع بسته بندی اهمیت ویژه ای دارد. تاکنون در زمینه بسته بندی گل، در هیچ مرکزی در ایران، کار عملی صورت نگرفته است.

جایگاه تولید و تجارت گل و گیاه در برنامه دوم روشن نیست و به همین جهت از سوی دولت و نظام بانکی هیچ گونه کمکی به سرمایه گذاران در این رشته نمی شود.

80 درصد گل های تازه صادراتی بهص ورت افقی بسته بندی می شوند و 20 درصد آنها که باید در داخل آب باقی بمانند در بسته بندی ویژه در کارتن های عمودی حمل می شوند. البته این روش در ایران چندان مرسوم ینست.

در بسته بندی های افقی باید تعداد، نوع و شرایط گل مورد توجه باشد و متناسب با ضرورت ها، بسته بندی صورت گیرد. قطر و ضخامت کارتن و تلسکوپی بودن آن ( بهص ورت سر و ته و دیواره دوجداره ) بسیار مهم است. البته بسته بندی با لفاف سلیفون برای گل های گران قیمت مانند استرلیزیا و آنتوریوم صورت می گیرد تا در سردخانه مقاومت لازم را داشته باشند.

معمولا گل ها در بسته بندی های 5، 10 و 15 تایی با روبانی همرنگ گل عرضه می شوند. هزینه بسته بندی برای هر شاخه گل بلند ( مانند گلایل و مریم ) 30 تا 50 ریال  و برای گل کوتاه ( مانند رز، ژربرا و … ) 15 تا 30 ریال هزینه دارد.

کارشناسان بر این عقیده هستند که با سرمایه گذاری در زمینه تولید لوازم بسته بندی گل، میتوان ضمن تامین نیاز داخلی برای بسته بندی گل های صادراتی، درآمد ارزی مناسبی نیز از صدور این مواد کسب کرد، مشروط بر آنکه این مواد در یک مرکز و با رعایت استانداردهای بین المللی تولید شود.

موضوع حمل و نقل گل نیز با توجه به دوری مراکز تولید گل در ایران از بازارهای جهانی، مهم است. در این زمینه اگر چه تسهیلاتی از سوی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران ارایه می شود. اما چنانچه میزان تجارت گل و گیاه افزایش پیدا کند، باید متناسب با آن تسهیلات حمل و نقل هوایی و دریایی فراهم شود تا گل ها با کیفیت مناسب به مقصد برسند.

به گفته یکی از صادرکنندگان گل در بخش خصوصی، در پاره ای مواقع به دلیل نبود پرواز هما به مقصدی خاص، شرکت خریدار خارجی خود وسیله انتقال ( هواپیما ) را به ایران فرستاده تا محموله اش را ببرد.

وی معتقد است : رشد صادرات گل و گیاه بدون دسترسی به شبکه حمل و نقل سریع و مطمئن، میسر نیست. شبکه ای که به تمام بازارهای بزرگ گل و گیاه تردد کند.

صادرات گل و گیاه بازارهای قابل نفوذ

در تجارت گل و گیاه مانند سایر کالاها، تبلیغ و بازاریابی نقش بسزایی دارد. حضور در بازارهای قابل نفوذ و انجام تبلیغات و فعالیت های بازاریابی مبتنی بر اصول علمی ضرورت دارد.

حضور در نمایشگاه های معتبر گل و گیاه جهان برای شناساندن گل های ایران ( اعم از گل های بریده، گیاهان زینتی، گیاهان دارویی و صنعتی و گل های خشک )، نقش عمده ای در رونق تجارت و کسب سهم شایسته در بازارجهانی گل دارد.

گل های ایران که تاکنون در نمایشگاه های کشورهای حاشیه خلیج فارس، ژاپن و سوریه و … به نمایش درآمده اند، با استقبال خوبی از سوی مردم و دست اندرکاران تجارت گل روبرو شده اند. در نمایشگاه اوزاکای ژاپن، گلایل ایران، جایزه طلایی گلایل جهان را به خود اختصاص داد. کیفیت گل های ایرانی حتی گل های گران قیمت از جمله انتوریوم و استرلیزیا مورد تحسین کارشناسان امر قرار گرفته است.

با این وصف ضمن رفع مشکلات مربوط به پرورش مکانیزه گل و سرمایه گذاری، باید به بازاریابی از طریق حضور در نمایشگاه های بزرگ خارجی توجه داشت. به عقیده کارشناسان، کشورهای آسیای میانه ، حاشیه جنوبی خلیج فارس و برخی کشورهای اروپایی، بازارهای بسیار مناسب و پرکششی برای گل های بریده و زینتی ایران می باشند.

به گفته یکی از دست اندرکاران صادرات گل، محموله های ارسال شده به شکورهای هلند، انگلیس و حوزه خلیج فارس همواره مورد تایید بوده اند. اما ضرورت دارد که برای ارسال به موقع گل به بازارهای خارجی اداره حفظ نباتات وزارت کشاورزی ( قرنطینه ) و گمرک، فعالیت هماهنگی داشته باشند.

این صادر کننده معتقد است که با حضور در نمایشگاه ها و بازاریابی مناسب، باید ایران در زنجیره تجارت جهانی گل و گیاه قرار گیرد، تا از این منبع مناسب کسب درآمد ارزی محروم نماند.

وی با اشاره به این نکته که ارزش صادرات گل و گیاه سالانه یک میلیون دلار است گفت : این رقم بسیار ناچیز است، در حالی که با برنامه ریزی اصولی برای سرمایه گذاری و رشد تولید گل و گیاه و رفع نواقص در زمینه صادرات، میتوان در یک دوره پنج ساله، درآمد حاصل از صادرات گل و گیاه را تا حد درآمد نفتی کشور افزایش داد.

برای کسب سهم مناسب در تجارت جهانی گل و گیاه، سرمایه گذاری برای پروش گل و گیاه به شیوه صنعتی که 8 برابر شیوه سنتی بازده دارد، ضروری است.

وی گفت : بازار آلسمر هلند، بزرگ ترین مرکز خرید و فروش گل است. اگر ایران بخواهد به این بازار وارد شود، باید پروش صنعتی گل و گیاه را آغاز کند. با توجه به آنکه بازده تولید گل و گیاه به روش صنعتی حدود 8 برابر روش سنتی است، قیمت تمام شده، کاهش می یابد و قدرت رقابت در بازارهای خارجی به دست می آید. اگر سرمایه گذاری لازم برای اجرای طرح پرورش صنعتی گل تامین گردد، ایران میتواند در تولید و تجارت گل به پای کشورهای کلمبیا و کنیا برسد.

این صادرکننده اظهار داشت: آلمان مایل است در زمینه پرورش صنعتی گل و گیاه در ایران سرمایه گذاری کند، لیکن فقدان ضمانت های لازم برای سرمایه گذاری در ایران، بی ثباتی قوانین و مقررات و … مانع از این اقدام می شود. در حالی که با جذب سرمایه گذاری خارجی میتوان راه را برای انتقال دانش فنی پرورش صنعتی گل و گیاه را نیز باز کرد.

در حال حاضر گل های ایران به بازارهای ژاپن، سوئد، انگلستان ، هلند، اسپانیا، عربستان، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین صادر می شود. بازارهای کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، توان جذب سالانه 40 میلیون دلار گل را دارند. با توجه به نزدیکی ایران به این بازارها، در صورت رفع مشکلات مربوط به صاردات، میتوان سهم زیادی در این بازار کسب کرد.

علاوه بر گل بریده، صدور گل های زینتی ( گیاه سبز ساختمانی ) و نیز گل خشک نیز باید مد نظر قرار گیرد. مشکل حمل و نقل و بسته بندی در این موارد، مانع از رشد صادرات آنها می باشد.

در حال حاضر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، تقاضای زیادی برای واردات گل خشک از ایران دارند. لیکن به لحاظ مشکلات مربوط به بسته بندی این گل ها ( پرسازی فضاهای خالی داخل کارتن بسته بندی ) نمیتوان از این تقاضا برای رشد صاردات بهره مناسب را گرفت.

گیاهان دارویی نیز میتوانند در شمار صادرات گل و گیاه کشور ایران قرار گیرند. در حال حاضر میزان صادرات آنها کمتر از یک میلیون دلار در سال است، در حالی که تقاضای مناسبی در اروپا و حوزه خلیج فارس برای انها وجود دارد.

از آنجا که برخی سوزنی برگ های ایران از انواع کمیاب در جهان می باشند، پرورش نهال و درختچه این گیاهان و صدور آنها میتواند منبع مناسبی برای کسب ارز باشد.

در جمع بندی بحث میتوان گفت: سرمایه گذاری برای ایجاد طرح های صنعتی پرورش گل و گیاه، رفع موانع صادرات، جلب سرمایه گذاری خارجی، تبلیغات و بازاریابی برای انواع گیاهان ایران و … میتواند در رونق صادرات این بخش موثر باشد.